Ο Κώστας Σφήκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1927. Από εφηβική ηλικία ξεκίνησε να εργάζεται στα Ελληνικά Ταχυδρομεία, όπου και παρέμεινε μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε.Το 1961 ξεκίνησε ως ντοκιμαντερίστας με τις μικρού μήκους ταινίες του Εγκαίνια (1962), η οποία καταγράφεται ως σκηνοθετημένο ντοκιμαντέρ, Αναμονή (1963) και Θηραϊκός όρθρος (1968), με συνσκηνοθέτη τον Σταύρο Τορνέ, που αγοράζεται αργότερα από το ΜΟΜΑ της Νέας Υόρκης. Στα χρόνια της δικτατορίας φαίνεται πως αναπτύσσει μία τελείως διαφορετική κινηματογραφική προσέγγιση-προβληματική, εντελώς έξω απ’ οτιδήποτε είχε φανεί έως τότε στο εγχώριο σινεμά. Ταγμένος στον πειραματικό κινηματογράφο, ο Κώστας Σφήκας σκηνοθέτησε ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας, αποτελώντας μια σταθερά εναλλακτική φωνή στο χώρο ελληνικού κινηματογράφου.

Ο Κώστας Σφήκας είναι ένας σκηνοθέτης που δοκίμασε, θα έλεγε κανείς στα άκρα, τις ανοχές και τις αντοχές της κινηματογραφικής δημιουργικότητας, στοχάστηκε και μόχθησε για μια άλλη, εντελώς ριζοσπαστική και αποκλίνουσα από το συνήθη αφηγηματικό σινεμά, προσέγγιση του κινηματογραφικού πολιτισμού. Σε άλλες εποχές και σε άλλες συνθήκες θα ήταν ένας απόκληρος. Σ’ εκείνες τις εποχές και σ’ εκείνες τις συνθήκες αντιμετωπίστηκε σαν μια βεβαίως ακραία αλλά σεβαστή και υπαρκτή τάση, που εμπλούτιζε τους προβληματισμούς για το τι είναι, πώς κατασκευάζεται, πώς διαβάζεται, πώς γίνεται αποδεκτή η κινηματογραφική δημιουργία. Το Μοντέλο είναι μια ταινία, έξω από τα ελληνικά δεδομένα και καθιερωμένα, που από την αρχή ξαφνιάζει. Είναι βουβή, χωρίς ήχο και μουσική –βασικά δεν έχει ηθοποιούς, παρότι υπάρχουν ανθρώπινες φιγούρες, δεκάδες φιγούρες, που κινούνται στο κάδρο–, αποτελούμενη από ένα μόνο πλάνο! Η ταινία βασίζεται πάνω σε μια ιδέα συγγενική της ιδέας του Αϊζενστάιν για κινηματογράφηση των οικονομικών σχέσεων όπως περιγράφονται στο Κεφάλαιο του Καρλ Μαρξ. Μετά από αυτό το πρωτοποριακό ξεκίνημα ο Σφήκας θα συνεχίσει με την ταινία Μητροπόλεις (1975), Αλληγορία (1986), Το προφητικό πουλί των θλίψεων του Πάουλ Κλέε (1995), Προμηθεύς εναντιοδρομών (1998), Η γυναίκα της… και ο συλλέκτης (2002), Μεταμόρφωση (2007).

Το μεταφραστικό έργο του Σφήκα είναι σημαντικό. Μετέφρασε τα έργα των Σεργκέι Αϊζενστάιν: Κινηματογράφος και ζωγραφική, Πέρα από τους αστέρες, και Η μορφή του φιλμ, Αντρέ Μπαζέν: Τι είναι ο κινηματογράφος (οντολογία και γλώσσα, Μια αισθητική του ρεαλισμού και του νεορεαλισμού), Νοέλ Μπερτς: Πράξη του κινηματογράφου. Κορυφαία στιγμή του μεταφραστικού του έργου αποτελεί η εργασία του πάνω στη Θεία κωμωδία του Δάντη Αλιγκέρι. Έχει μεταφράσει επίσης τα έργα του Ονορέ ντε Μπαλζάκ Λαμπρότητες και αθλιότητες εταιρών και Χαμένα όνειρα.

Οι επισκέψεις του Κώστα Σφήκα στα γραφεία της Cinetic για 30 ολόκληρα χρόνια, δημιούργησαν μια παράδοση συζητήσεων υψηλού επιπέδου με τον Λάκη Παπαστάθη και τον Τάκη Χατζόπουλο, δημιουργών της εκπομπής και οδήγησαν στη δημιουργία δέκα εκπομπών του για το Παρασκήνιο: Ο βιολονίστας Τάτσης Αποστολίδης, Η σημειογραφία στο έργο του Γιάννη Χρήστου, Το κατά Μάρκον ευαγγέλιο, Το τσίρκο, Φωνές και στέκια του ρεμπέτικου, Ο εξπρεσιονισμός στον κινηματογράφο, Ο μισάνθρωπος του Μολιέρου, Το μοντάζ στον Αϊζενστάϊν, Μια αλληγορία της εξουσίας, Ο αινιγματικός κύριος Ιούλιος Βερν.

 

 

 

 

Εργογραφία

Κινηματογράφος

Σκηνοθεσία

Εγκαίνια 1961 μικρού μήκους

Αναμονή 1962 μικρού μήκους

Θηραϊκός όρθρος 1968 (μαζί με τον Σταύρο Τορνέ)

Μοντέλο 1974

Μητροπόλεις 1975

Αλληγορία 1986

Το προφητικό πουλί των θλίψεων του Πάουλ Κλέε 1995

Προμηθεύς εναντιοδρομών 1998

Η γυναίκα της... και ο συλλέκτης (Αλληγορία ΙΙΙ) 2002

Μεταμόρφωση 2007

Σενάρια σε δουλειές άλλων σκηνοθετών

Το σπίτι της ηδονής 1961 του Γιώργου Ζερβουλάκου

Μικρές Αφροδίτες 1963 του Νίκου Κούνδουρου

 Κιέριον1974 του Δήμου Θέου

Ηθοποιός, Αφηγητής

Μέρες του '36 1972 του Θόδωρου Αγγελόπουλου

Ιωάννης ο βίαιος 1973 της Τώνιας Μαρκετάκη

Κιέριον 1974 του Δήμου Θέου

Τα χρώματα της ίριδος 1974 του Νίκου Παναγιωτόπουλου

Η διαδικασία 1976 του Δήμου Θέου

Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας 1978 του Νίκου Παναγιωτόπουλου

Ανατολική περιφέρεια 1979 του Βασίλη Βαφέα

Μελόδραμα 1980 του Νίκου Παναγιωτόπουλου

Ρεπό 1982 του Βασίλη Βαφέα

Η γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα 1989 του Νίκου Παναγιωτόπουλου

Σταγόνα στον ωκεανό 1995 της Ελένης Αλεξανδράκη

Μέρες Οργής 1995 του Βασίλη Μαζωμένου

Ο θρίαμβος του Χρόνου 1996 του Βασίλη Μαζωμένου

Μη μου άπτου 1996 του Δημήτρη Γιατζουτζάκη